سم بوتولینیوم مثل داروهایی از قبیل دبژیتالیس و آتروپین، از ترکیبات طبیعی می باشد که ابتدا بعلت خواص سمی مورد توجه قرار گرفتند ولی امروزه بعنوان دارو استفاده می شوند.این سم ابتدا در مسمومیتهای ناشی از عدم نگهداری صحیح غذا در اوایل قرن نوزدهم میلادی شناسایی شد. در سال1822 برای اولین بار تاثیر این سم بر روی سیستم عصبی در اثر مصرف سوسیس شناخته شد. این مسمومیت بوتولیسم (Botulism ) نام گرفت درسال 1895 باکتریها بعنوان عامل بوتولیسم شناخته شدند. در دهه 1940 سم بوتولینیوم تیپ A جدا و تخلیص شد. در دهه 1960 مطالعاتی در مورد اثرات این سم برروی عضلات حیوانات انجام شد. در دهه 1970 این دارو برای اولین بار بر روی بیماران دچار لوچی چشم (استرابیم) آزمایش شد و در سال 1989 با نام Oculinum توسط سازمان غذا و داروی آمریکا FDA) ) در درمان لوچی چشم (استرابیسم) و اسپاسم پلکها (بلفارو اسپاسم) مورد تائید قرار گرفت. این ترکیب بعدها توسط شرکت آلرگان (Allergan) تصاحب شد و با نام بوتاکس (BOTOX ) از اواخر سال 1980 درمان اصلی اسپاسم های موضعی عضلات (focal dystonia) و دردهه اخیر درمان کمکی مهمی در اسپاسم های عضلانی بزرگسالان و فلج مغزی کودکان بوده است . سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) در سال 2002 استفاده از بوتاکس بنام Botox Cosmetic را برای بهبودی موقتی در ظاهر خط اخم متوسط تا شدید در بیماران 18_65 ساله تائید کرد در سال 2004 ،FDA مصرف بوتاکس را برای درمان تعریق بیش از حد زیر بغل (Primary axillary hyperhidrosis ) تائید کرد.
علل از دست دادن ابروها
استفاده از سم بوتولینیوم ( بوتاکس ) یکی از راههای شایع کاهش چین و چروکهای صورت است. این سم،یک پروتئین خالص شده استریل حاصل از باکتری کلستریدیوم بوتولینیوم در آزمایشگاه است. با تزریق این ماده در مقادیر کم بداخل عضله صورت، عضلات اطراف ناحیه تزریق قابلیت تحریک شدن توسط عصبها را برای مدت چند ماه از دست می دهند و به علت بی حرکتی عضلات ،چین وچروک ناخواسته صورت کم می شود درصورت ٤٣ عضله وجود دارد و لازم است تا تزریق بوتاکس در محل های دقیق انجام شود،تا فقط عضلات ایجاد کننده چین وچروک ضعیف شوند و حرکات طبیعی صورت باقی بمانند :سم بوتولینیوم را معمولا”در موارد زیر بکار می بریم
خط اخم،چروکهای کنار چشم،خطوط افقی پیشانی،و باندهای پوستی گردن نتیجه تزریق بوتاکس بعد از چند روز شروع می شود ومعمولا” برای کامل شدن به ٧-١٠ روز نیاز دارد
. طول اثر بوتاکس معمولا” ٣-٦ ماه می باشد و بعداز آن حرکات عضله و چین و چروکها باز میگردند میزان اثر سم بوتولینیوم به عواملی مثل ضخامت و نوع پوست و شدت چین وچروک بستگی دارد
. تزریق در موارد زیر انجام نمی شود افراد کمتر از ١٨یا بیشتر از ٦٥سال
افراد دچار حساسیت به پروتئین شیر گاو
افرادی که به محصول بوتولینیوم دیگری واکنش حساسیتی داده اند.
افرادیکه در محل تزریق عفونت پوستی دارند.
خانم های باردار یا در دوران شیردهی
دو برند اصلی مورد استفاده در دنیا بوتاکس و دیسپورت هستند که هر دو مورد تایید اداره غذا وداروی آمریکا می باشند.در ایران،دیسپورت محصول کشور انگلیس بطور قانونی وارد و توزیع شده و مورد استفاده قرار می گیرد.
زمان اثر بوتاکس:
بعد از تزریق بوتاکس به داخل عضله، زمان شروع اثر تقربیا” 3 تا 7 روز بعد و طول اثر دارو، تقریبا” 3_5 ماه می باشد. بعلت ماهیت مزمن وضعیتهای عصبی عضلانی که بوتاکس برای آنها تجویز میشود، ممولا تزریق مکرر در طی سالیان متمادی لازم می باشد. مطالعات مکرر نشان داده اند که اکثر بیماران، پاسخ به بوتاکس در طی سالیان متمادی بدون کاهش در پاسخ، بی خطری، یا کیفیت زندگی و بدون افزایش میزان دارو وجوددارد. بعضی مطالعات نشان داده اند که با ادامه تزریق بوتاکس، افزایش طول اثر، کاهش عوارض جانبی، و بهبودی عملکردی بیشتر (مثلا راه رفتن کودکان با فلج مغزی ) دیده شده است.
تزریق داخل پوست:
در درمان تعریق موضعی بیش از حد(focal hyperhidrosis )،بوتاکس به جای داخل عضله در داخل پوست تزریق میشود. شروع اثر بوتاکس در اشکال مختلف تعریق بیش از حد در طی یک هفته و ماندگاری اثر آن تقریبا” 7 ماه می باشد. با تکرار تزریق ها اثر بوتاکس تا حداقل 16 ماه باقی می ماند.
ناحیه اطراف چشم:
یکی از اولین علائم پیری، چین و چروکی است که از گوشه خارجی چشم به سمت خارج ایجاد میشود. گاهی به این چین و چروکها “پنجه کلاغ” (Crow’s feet ) می گوییم. بسته به نوع پوست، سابقه تماس زیاد با آفتاب، و قدرت عضلات اطراف چشم، این چین و چروکها می توانند حتی در بیست سالگی هم دیده شوند. نازکی طبیعی پوست و مقدار زیاد پوست در ناحیه خارجی اطراف چشم این محل را مستعد چروک میکند.
این چروکها ابتدا فقط در حرکات صورت مثل خندیدن دیده میشوند اما با گذشت زمان هر چه بیشتر پدیدار می گردند. وجود این خطوط باعث میشود که شخص همیشه خسته و حتی پیر تر از سن واقعی خود یه نظر برسد. برای یک خانم، این چین وچروکهای اطراف چشم مخرب ظاهر می باشند بخصوص وقتی مواد آرایشی در عمق این چروکها جمع شوند. در آقایان، این چروکها نشانه کار سخت یا تفریح در آفتاب است.
این چروکهای دینامیک با تزریق بوتاکس کاهش می یابند. در برخی افراد، سن و آسیب ناشی از آفتاب از مهم ترین علل این چروکها هستند. در این موارد این چروکها حتی بدون حرکات صورت وجود دارند. در این موارد که به آنها چروکهای استاتیک می گوییم تزریق بوتاکس تاثیر کمتری دارد. در مقابل باید با لایه برداری پوست یا تزریق فیلر مثل ژل این چروکها را بهبود بخشیم. وقتی این چروکها عمدتا” بعلت فعالیت بیش از حد عضلات دور چشم هستند، تزریق بوتاکس می تواند در کاهش این چروکها نقش عمده ای داشته باشد.
تزریق داخل پوست:
در درمان تعریق موضعی بیش از حد(focal hyperhidrosis )،بوتاکس به جای داخل عضله در داخل پوست تزریق میشود. شروع اثر بوتاکس در اشکال مختلف تعریق بیش از حد در طی یک هفته و ماندگاری اثر آن تقریبا” 7 ماه می باشد. با تکرار تزریق ها اثر بوتاکس تا حداقل 16 ماه باقی می ماند.
ناحیه اطراف چشم:
یکی از اولین علائم پیری، چین و چروکی است که از گوشه خارجی چشم به سمت خارج ایجاد میشود. گاهی به این چین و چروکها “پنجه کلاغ” (Crow’s feet ) می گوییم. بسته به نوع پوست، سابقه تماس زیاد با آفتاب، و قدرت عضلات اطراف چشم، این چین و چروکها می توانند حتی در بیست سالگی هم دیده شوند. نازکی طبیعی پوست و مقدار زیاد پوست در ناحیه خارجی اطراف چشم این محل را مستعد چروک میکند.
این چروکها ابتدا فقط در حرکات صورت مثل خندیدن دیده میشوند اما با گذشت زمان هر چه بیشتر پدیدار می گردند. وجود این خطوط باعث میشود که شخص همیشه خسته و حتی پیر تر از سن واقعی خود یه نظر برسد. برای یک خانم، این چین وچروکهای اطراف چشم مخرب ظاهر می باشند بخصوص وقتی مواد آرایشی در عمق این چروکها جمع شوند. در آقایان، این چروکها نشانه کار سخت یا تفریح در آفتاب است.
این چروکهای دینامیک با تزریق بوتاکس کاهش می یابند. در برخی افراد، سن و آسیب ناشی از آفتاب از مهم ترین علل این چروکها هستند. در این موارد این چروکها حتی بدون حرکات صورت وجود دارند. در این موارد که به آنها چروکهای استاتیک می گوییم تزریق بوتاکس تاثیر کمتری دارد. در مقابل باید با لایه برداری پوست یا تزریق فیلر مثل ژل این چروکها را بهبود بخشیم. وقتی این چروکها عمدتا” بعلت فعالیت بیش از حد عضلات دور چشم هستند، تزریق بوتاکس می تواند در کاهش این چروکها نقش عمده ای داشته باشد.